UN CINEUROPA REINVENTADO: CARA AO FESTIVAL INTERNACIONAL DE CINEMA DE GALICIA

Está a ter lugar nestes meses de outono unha batalla xorda da que todo quen precisa do cinema para vivir debe ser ben consciente. Este período de tempo que comezou en setembro é a probeta coa cal os donos do negocio –os produtores, os donos de complexos de salas comerciais, pero tamén os distribuidores e os creadores do cinema libre e autoral– están testando o medio ambiente para comprobar se o noso estado de ánimo –despois da pandemia– permite condicións para a permanencia da exhibición desta arte na pantalla grande. Cada entrada que se vende, cada decisión que de modo individual tomamos cada un de nós ao decidir acudir a unha sala de proxección, é unha sorte de voto afirmativo nestes comicios da democracia da cultura, pola supervivencia do cinema tal e como naceu. E como debe seguir latexando.

Non é ningunha frivolidade. Se os datos destes meses non fosen positivos, asistiríamos a un progresivo repregamento dos grandes estudos cara á seguridade lánguida e inerte das plataformas de cinema para consumo doméstico. Naturalmente, se Pixar, Disney ou o próximo James Bond van fuxindo das salas, con eles caerán como fichas de dominó todas as producións do cinema máis sensible e fráxil, as obras con firma deses autores imprescindibles que saben removernos e facernos mellores. Os que conformaron o panorama emocional de Cineuropa nestas tres décadas e media.

Máis que nunca, asistimos a un tempo de resistencia. Ese foi, desde sempre, o estado propio do noso festival. Por iso, o pasado novembro, o Principal –e as demais salas do certame– abriron as súas portas (ou mellor dito, as entreabriron; somos conscientes de cantos de vostedes quedaron forzosamente fóra) nun acto que os responsables municipais e o equipo do festival entendemos como de necesaria simboloxía da cultura que se mantiña en pé mentres fóra todo era comesto polo silencio dunha paisaxe desoladora e case desertizada que todos precisamos deixar atrás.

#Cineuropa35

Foi un acto de fortaleza civil da cultura desenvolver unha edición, celebrar cerimonias de tributo a cineastas e proxectar a colleita dese ano raro con só 30 butacas ocupadas de máis de 400 neste Teatro Principal. Tratouse en grao sumo parecido a un estado de guerra ambiental –porque iso é o que, dalgún xeito, todos vivimos-, sen saber se o pano soportaría eses rigores e deixaríanos concluír esa 34 edición.

Por iso, agora que volveu o son e a vida ás rúas, podemos dicir que regresamos aínda que nunca marchamos de todo.

Como sinal de respecto a quen non se lles puido facer habitable ese Cineuropa do 2020, recuperamos na programación deste novembro algúns dos títulos imprescindibles da pasada edición que non coñeceron estrea comercial e, por tanto, aí permanecen, inéditos, só para os seus ollos.

E traémoslles todas esas ondas de emoción que percorreron os festivais internacionais ao longo destes meses. Que desexos de presentarlles nestas semanas de festival obras da sensibilidade e magnitude do Oso de Ouro de Berlín para o romanés Radu Jude por Bad Luck Banging or Loony Porn, ou do León de Ouro veneciano da francesa Audrey Diwan e L’événement; ou de que gocen do palmarés case ao completo do pasado Cannes, cos filmes do iraniano Asghar Farhadi, o xaponés Ryusuke Hamaguchi, o danés Joachim Trier, o tailandés Apichatpong Weerasethakul, o israelí Nadav Lapid ou o finés Juho Kuosmanen.

No caso de Nadav Lapid, de modo moi singular. Porque o autor do panorama internacional máis premiado deste tempo (Oso de Ouro en Berlin 2019 por Sinónimos e Gran Premio do Xurado en Cannes por O xeonllo de Ahed, filme que viviremos como primicia) é o noso Premio Cineuropa Internacional desta edición. Tiña que ser o premio de 2021 un autor de forza indomeable, á altura da intensidade desta rentrèe nos tempos que nos toca vivir. E Lapid e o seu cinema están a forxar –desde a disidencia coas políticas indesexables que o seu país exerce sobre os máis débiles e o clima de asfixia de liberdades civís– una das páxinas máis innegociables e humillantes do cinema como instrumento de arte subversivo e de insubmisión desde a razón da intelixencia. E da exasperación fronte o intolerable.

Celebraremos á actriz española máis laureada na historia do noso cinema: os catro goyas de Verónica Forqué miran cara os novísimos proxectos dunha carreira relanzada. E tamén rememoran que Verónica estivo no primeiro Cineuropa celebrado no Principal, o de 1988, cunha película titulada Caín. Recoñecer a traxectoria inclaudicable de Alberte Pagán como Premio Cineuropa Galego é reencontrarnos coa forza mineral sobre a cal logo se foron construíndo as sendas do Novo Cinema Galego. Pagán, que filma e respira (ou ao revés) como o cineúrgo orgánico deste país.

Como esta ten que ser –por tantas razóns como desexos de mudar de pantalla todos atesouramos– unha edición distinta a todas as anteriores, Cineuropa reinvéntase como festival internacional competitivo. Inauguramos a nosa sección a concurso, moi poderosa, con películas recentemente terminadas de autoras e autores que presentarán aquí a súa primeira ou segunda película. E un xurado oficial que nos dará o primeiro palmarés dos 35 anos dun Cineuropa que, por cifras de espectadores e volume e calibre de programación, non teme presentarse como o Festival Internacional de Cinema de Galicia. E xa o estabamos necesitando.

Nesa liña, gozaremos dun desembarco de cineastas presentando as súas películas en sala en número nunca coñecido no festival. Porque –tamén máis ca nunca– , despois de tanta soidade, necesitamos conversar, debater. Mergullarnos no cinema máis aló do cinema. Ah, entre as presenzas xa anunciadas, a dun Premio Cineuropa como o gran Miguel Gomes.

A menos dun ano da dantesca toma do Capitolio polas hostes trumpistas –e con todos os trumpismos que desfilan tan lonxe e tan preto–, un ciclo sobre cinema e totalitarismos parece unha boa idea. Tamén botamos contas para comprobar que hai 50 anos, en 1971, xurdían simultaneamente dúas películas –A laranxa mecánica, de Kubrick e Cans de Palla, de Sam Pekinpah, que marcaron cimas de ultraviolencia e controversia de modo ben singular. Tirando dese fío, descubrimos que 1971 deu para unha eclosión de cinema extremo en case todo o mundo, talvez ecos de Vietnam ou raíces da década das loitas armadas, dos terrorismos de variado signo e da estratexia da tensión, Foi –en todo caso– o ano das armas. Non se perdan o regueiro de pólvora.

A carta branca a Suíza como país convidado permitiranos descubrir o máis recente da súa fecunda produción. Un cinema que non adoita chegar a nosas salas pero que lles amosará a súa vitalidade e o seu interese como crisol de culturas. E tamén ese prato forte que supón poder revisitar a filmografía dun dos últimos grandes clásicos vivos da orixe do cinema de autor europeo: o inconmensurable Alain Tanner.

Con todo isto e moito máis queremos retornar á invitación que lles faciamos na primeira liña. Tomen os mandos, aposten por salvar o cinema, ocupen moitas butacas. As persoas de certa idade, porque despois dunha vida xa non entenderiamos esta arte se non é en pantalla grande. E as persoas máis novas, para que non teñan que contarlles a experiencia do que é compartir nunha sala escura a viaxe ao fin da noite das luces longas e mesmerizantes de Drive my car. Conduzan con prudencia pero sen dúbidas. Todos os roteiros salvaxes van levar a Cineuropa.

José Luis Losa
Director de #Cineuropa35

Equipo

ALCALDE DE SANTIAGO
Xosé A. Sánchez Bugallo
CONCELLEIRA DE ACCIÓN CULTURAL
Mercedes Rosón Ferreiro
DIRECTOR
José Luis Losa
PRODUCIÓN
Alejandra Trelles
COORDINACIÓN DE PROGRAMACIÓN
Ana Gontad
EQUIPO DE PROGRAMACIÓN
Alejandra Trellesz
Ana Gontad
José Luis Losa
ASESORÍA DE PROGRAMACIÓN
Martin Pawley
María José Santacreu
COORDINACIÓN PANORAMA AUDIOVISUAL GALEGO
Alejandra Trelles
Ana Gontad
COMUNICACIÓN
Míriam Louzao
Ana Gontad
DESEÑO GRÁFICO E WEB
The Office Comunicación
DEPARTAMENTO DE INVITADOS
Iria Pérez
TRADUCIÓNS
Verónica Martínez
Estefanía Muñoz
Iria Pérez
SUBTITULADO ELECTRÓNICO
Óscar Fernández
COORDINACIÓN TRÁFICO DE PELÍCULAS
Ezra Vázquez Monzón
RESPONSABLE DE SALA SALÓN TEATRO
Francisco Javier Núñez
RESPONSABLE DE SALA MULTICINES COMPOSTELA
María Arias
RESPONSABLE DE SALA CINEMA NUMAX
Xan Gómez
RESPONSABLE DE SALA MUSEO DAS PEREGRINACIÓNS
Esperanza Gigirey
VíDEOS PREMIOS CINEUROPA
Aldara Pagán
Sergio Santacreu
PROXECCIONISTAS
Miraxe Soc. Coop. Galega
Numax
Multicines Compostela
ATENCIÓN AO PÚBLICO
Atlantic Ponte
PRESENTADOR GALAS E INVITADOS
Moncho Lemos
ALUMNADO EN FORMACIÓN CIFP IMAXE E SON
Lucía Bestilleiro
Ismael Romarís
DIRECTOR-XERENTE AUDITORIO DE GALICIA
Xaquín Lopez
SUBDIRECTORA AUDITORIO DE GALICIA
Silvia Modia
GABINETE TÉCNICO AUDITORIO DE GALICIA
David Areán
Chus Busto
Míriam Louzao
Carlos Millán
Ángeles Otero
Ana Parga
Ángela Pereira
GABINETE TÉCNICO TEATRO PRINCIPAL
Xesús Amado
Montse Cillero
Ana Rello
AGRADECEMENTOS
Marcel Müller
Joan Sala
María Arias
Fernanda Descamps
Lucía Meik
Julia Meik
Imma Merino
Alfonso Zarauza
Santos Zunzunegui
Ángel Quintana
Jose Luis Castro de Paz
José Manuel Sande
Juan Manuel Chaves
Xan Gómez
Analía Alonso
Andreas Bühlmann
José Antonio Liñares
Miguel Ángel Cajigal
Alberte Pagán
Alberto Giovannetti
Lorena Pérez Castro
Pedro Peralta
Mirito Torreiro
Juan Manuel Chaves
Simone Saibene
Uxía
Marina Carracedo
Óliver Laxe
Juan Lesta
Estíbaliz Espinosa
Lucía Estévez
Alejo Moreno
INSTITUCIÓNS
Swiss Films
Filmin
Meikincine
Cinemateca Uruguaya
Montelona Films
Katasia Filmes
La Ventana Cine
Meikin Cine
Quechua Films
Rayon Vert
Escola de Imaxe e Son (Coruña)
Video Filmes
Intropía Media
Mediterraneo Media Entertainment, S.L.
Sarao Films SL
Quality Producciones
Trivial Media
Taiga Filmes

O autor do deseño e fabricación das pezas dos Premios Cineuropa é o escultor Francés.